بررسی اثرات ضدباکتریایی و مروری بر 10 گونه گیاهی علیه سوش‌های بیماری‌زای نوکاردیا

مقدمه: یکی از کاربرد‌های گیاهان دارویی استفاده آن‌ها به عنوان عوامل ضدمیکروبی است. مطالعات انجام شده حاکی از این است که عصاره بسیاری از گیاهان قادر به مهار رشد میکروارگانیزم‌ها است. یکی از باکتری‌های بیماری‌زا نوکاردیا می‌باشد که از خانواده مایکوباکتریوم‌ها بوده و قادر است عفونت‌های مزمن خطرناک به صورت فرصت‌طلب در دستگاه تنفسی، پوست و بافت‌های نرم ایجاد نماید. هدف: بررسی اثرات ضدباکتریایی عصاره تام ده گونه گیاهی شامل: خوشاریزه، اکالیپتوس، فرفیون، هوفاریقون، علف چای زوفائی، علف چای دیهیمی، اُرس، اسپند، بارهنگ کبیر و پیزر بر سوش‌های بیماری‌زای نوکاردیا. روش بررسی: جهت بررسی اثر ضدباکتریایی، ابتدا گیاهان مورد نظر جمع‌آوری و نام علمی آنها تعیین شد و پس از تهیه عصاره متانولی بروش پرکولاسیون، غلظت‌های انتخابی عصاره‌های گیاهی شامل 5/2، 5، 5/7، 10 و 15 درصد یا (g/100mL) تهیه و با استفاده از روش‌های انتشار در آگار، تأثیر آنها در مهار رشد نوکاردیاها مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش‌های فیتوشیمیایی مقدماتی نیز به منظور بررسی وجود کیفی آلکالویید، تانن، ساپونین و فلاونویید بر روی عصاره تام گیاهان انجام گرفت. نتایج: نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که عصاره متانلی حداقل 5 گیاه مورد مطالعه شامل هوفاریقون، علف چای زوفائی، علف چای دیهیمی (هر سه گونه از تیره علف چای)، اُرس و پیزر، تاثیر ضدمیکروبی قابل توجهی در جلوگیری از رشد نوکاردیا استروئیدس و نوکاردیا برازیلینسس دارند. نتیجه‌گیری: اگر چه نتایج به دست آمده از بررسی حاضر، اثرات ضدمیکروبی عصاره تام گیاهان مورد مطالعه را نشان می‌دهد، لیکن از میان 10 گونه گیاهی 5 گونه آنها دارای اثرات مهارکنندگی قابل توجه برعلیه سوش‌های نوکاردیا نشان دادند. با مقایسه هاله عدم رشد عصاره گیاهان مورد مطالعه با غلظت 15 درصد به روش دیسک پلیت و غلظت 10 درصد بروش چاهک پلیت، با هاله عدم رشد دیسک‌های آنتی‌بیوتیک استاندارد، به این نتیجه می‌رسیم که اثرات مهارکنندگی عصاره تام این گیاهان، مشابه تاثیر آنتی‌بیوتیک‌های آمیکاسین، آموکسی‌سیلین، سفتازیدیم، سفتی زوکسیم (برای نوکاردیا استروئیدس) و سفوتاکسیم (برای نوکاردیا برازیلینسس)، سفالوتین و کوتریموکسازول بر باکتری‌های مورد مطالعه می‌باشد. با توجه به بررسی نتایج فیتوشیمیایی مقدماتی این گونه‌ها به نظر می‌رسد که اثرات ضدباکتریایی گیاهان دارویی فوق مربوط به وجود مواد مؤثره‌ای مانند فلاونویید، ساپونین و تانن موجود در عصاره متانلی آنها است.